Sở hữu những thành phần hóa học mạnh, việc sử dụng đinh hương như thế nào để phát huy tối đa hiệu quả nhận được rất nhiều sự quan tâm. Dưới đây, Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc sẽ chia sẻ chi tiết về đặc điểm, tác dụng và các bài thuốc từ dược liệu này.

Tổng quan về cây đinh hương

Đinh hương còn có tên gọi khác như Đinh tử hương, Đinh tử, Công đinh hương, Chi giải hương,… thuộc họ Đào kim nương (Myrtaceae), có tên khoa học là Flos caryophylatac. Để giúp bạn hiểu hơn về dược liệu này, dưới đây Viện Y Dược Cổ Truyền cung cấp chi tiết thông tin về hình dạng, phân bố, cách thu hoạch – sơ chế và thành phần hóa học trong đinh hương.

Đặc điểm hình dạng

Cây đinh hương thuộc loài thực vật thường xanh, có thể dễ dàng nhận biết loại cây này thông qua các đặc điểm về thân, lá, hoa, quả.

• Thân cây: Là cây thân gỗ, thẳng đứng, chiều cao trung bình từ 12 – 15mm, tán cây có thể rộng tới 3 – 5m. Vỏ thân cây hơi sần sùi.
• Lá cây: Lá đinh hương có hình bầu dục, nhọn ở phần đầu, phiến lá dài, các lá mọc đối nhau. Lá xanh mướt, 2 mặt đều láng mịn, viền lá trơn, không có răng cưa.
• Hoa: Đây là bộ phận được sử dụng chủ yếu làm dược liệu. Hoa đinh hương mọc thành cụm nhỏ chi chít và phân nhánh ở đầu cành. Mỗi hoa sẽ có 4 lá đài, khi chín sẽ chuyển sang màu đỏ tươi. Hoa có 4 cánh tràng, khi nở, cánh tràng sẽ rụng và để lộ nhiều nhị, ở chính giữa có 1 vòi nhụy thẳng ngắn. Khi cắt dọc bầu dưới sẽ thấy 2 ô chứa nhiều noãn, tinh dầu tập trung nhiều ở phần bầu hoa.
• Quả: Quả dài, mọng, xung quanh quả có lá đài, mỗi quả sẽ có duy nhất 1 hạt đinh hương.

Hoa là bộ phận được sử dụng chủ yếu làm dược liệu

Phân bố

Đinh hương chuộng khí hậu nóng ẩm tại các vùng có độ cao dưới 300m. Vốn dĩ có nguồn gốc từ đảo Moluc thuộc Indonesi nhưng ngày nay, dễ dàng tìm thấy dược liệu này tại các nước nhiệt đới thuộc Châu Phi và Châu Á. Ở Việt Nam, đa phần đinh hương vẫn được nhập từ nước ngoài, chưa được trồng phổ biến.

Thu hái và sơ chế

Bộ phận thu hoạch chủ yếu là nụ. Thời điểm thu hái thích hợp nhất là khoảng từ tháng 9 đến tháng 10 bởi lúc này, nụ hoa bắt đầu chuyển từ màu xanh sang màu đỏ.

Nụ hoa sau khi được thu hái sẽ đem sơ chế bỏ tạp chất và cắt bỏ cuống hoa, tiếp tục đem phơi hoặc sấy khô. Thành phẩm dược liệu sẽ có hình dạng giống chiếc đinh, màu nâu sẫm và có chiều dài khoảng 10 – 12mm, đường kính từ 2 – 3mm. Phần đầu nụ chưa nở, hình cầu, có 4 cánh hoa xếp khít với nhau, khi bóc tách ra sẽ thấy rất nhiều nhị và chính giữa có 1 vòi nhụy thẳng.

Để giữ dược liệu không bị hỏng, người dùng nên bảo quản trong túi kín và để nơi thoáng mát, không ẩm mốc, không có ảnh nắng mặt trời chiếu rọi trực tiếp.

Thành phẩm dược liệu sẽ có hình dạng giống chiếc đinh, màu nâu sẫm

Thành phần hóa học

Các kết quả phân tích thành phần trong đinh hương cho thấy loại dược liệu này có chứa rất nhiều hoạt chất như:

• Hoạt chất Eugenol, acetyl eugenol, beta-caryophyllene, methyl-n-pentyl ketone, methyl salicylate, humulene, benxaldehyde, benzyl alcohol, chavicol, a-ylangene eugenone, eugenin.
• Các loại vitamin trong dược liệu bao gồm vitamin B, vitamin C, vitamin D, vitamin E, vitamin K cùng các khoáng chất như, kali, kẽm, canxi, photpho,…
• Ngoài ra, tinh dầu đinh hương có chứa các hoạt chất khác như kaempferol, Isoeugenitin, Isoeugenitol, eugenitin, oleanolic acid, rhamntin,…

Đinh hương có tác dụng gì?

Dược liệu này mang đến nhiều tác dụng cải thiện sức khỏe, điều trị và phòng ngừa một số bệnh lý. Công dụng của đinh hương đã được cả Y học cổ truyền và Y học hiện đại chứng nhận. Cụ thể như sau:

Y học cổ truyền

Các tài liệu Y học cổ truyền ghi chép đinh tử hương có vị cay, tê, tính ấm, mùi thơm mạnh. Dược liệu này được quy vào 4 kinh Tỳ, Thận, Vị và Phế, cụ thể giúp làm ấm tỳ vị, giáng nghịch khí, bổ thận trợ dương.

Vậy nên, dược liệu này có tác dụng chủ trị bệnh đau bụng, phong thấp, đau xương, nhức mỏi, lạnh tay chân, kích thích tiêu hóa, sát trùng răng miệng, chữa yếu sinh lý,…

Y học hiện đại

Với thành phần hóa học đa dạng, đinh tử hương mang đến nhiều tác dụng cho sức khỏe, hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa nhiều bệnh lý như:

• Kích thích tăng tiết dịch vị dạ dày, pepsin và acid dịch vị. Nhờ đó, quá trình tiêu hóa được thúc đẩy, giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
• Hoa đinh hương có tác dụng gì? Trong dược liệu có chứa các hoạt chất chống oxy hóa, ức chế sự hình thành và phát triển của nấm – khuẩn gây bệnh như: Trực khuẩn lao, trực khuẩn gây viêm phổi, tụ cầu khuẩn, trực khuẩn Bruce, khuẩn tả,…
• Uống trà đinh hương thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe sinh dục của cả nam giới và nữ giới, hỗ trợ điều trị các bệnh phụ khoa hiệu quả.
• Các hoạt chất kháng khuẩn, kháng viêm trong dầu đinh hương trị đau răng rất tốt, đặc biệt hiệu quả cao trong điều trị sâu răng, viêm lợi.
• Ngoải sử dụng tinh dầu đinh hương chữa đau răng, loại tinh dầu này còn được sử dụng trong điều trị bệnh tâm lý, giúp giảm căng thẳng, đau đầu, mệt mỏi rất tốt.
• Một số tác dụng khác của đinh tử hương như trị ho, đau nhức xương khớp, loãng xương, chán ăn,…

Đinh tử hương mang đến hiệu quả cao trong điều trị sâu răng, viêm lợi.

Bài thuốc sử dụng đinh hương trị bệnh

Không thể phủ nhận công dụng của đinh hương đối với sức khỏe, tuy nhiên, nếu biết cách kết hợp cùng một số dược liệu khác sẽ càng phát huy hiệu quả tốt hơn. Dưới đây là một số bài thuốc được đánh giá cao và ứng dụng phổ biến hiện nay.

1. Bài thuốc dùng đinh hương chữa viêm loét dạ dày

Kết hợp đinh hương cùng 1 số dược liệu như ngũ linh chi, đương quy, diên hồ sách có tác dụng điều trị viêm loét dạ dày hiệu quả.

• Chuẩn bị nguyên liệu: 4g đinh tử hương, 6g ngũ linh chi, 10g diên hồ sách,10g đương quy.
• Cách thực hiện: Đem tán mịn toàn bộ nguyên liệu trên thành bột, sau đó mỗi lần pha từ 3 – 6g với nước ấm mỗi ngày uống 3 lần để bệnh nhanh thuyên giảm.

Tuy nhiên bài thuốc này chỉ sử dụng trong trường hợp loét dạ dày nhẹ, nếu bệnh nặng và xuất hiện triệu chứng xuất huyết không ngừng, người bệnh cần đến bệnh viện cấp cứu, thăm khám kịp thời.

2. Bài thuốc chữa nấc cụt

Các triệu chứng nấc cụt, đặc biệt nấc cụt ở trẻ em sẽ được trị dứt điểm với bài thuốc sau:

• Chuẩn bị nguyên liệu: 3g đinh hương khô, 10g đảng sâm, 10g tai hồng, 10g sinh khương.
• Cách thực hiện: Cho toàn bộ các nguyên liệu trên vào ấm sắc với 400ml nước, chia ra uống nhiều lần trong ngày.

3. Bài thuốc chữa mụn đinh râu

Nếu xuất hiện mụn đinh râu, tuyệt đối không nặn vì có thể gây nhiễm trùng, viêm loét. Lúc này bạn sử bài bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: Đinh hương và đọt cây dứa dại, dùng với tỷ lệ 1:2.
• Cách thực hiện: Đem toàn bộ nguyên liệu đi rửa sạch, sau đó giã nhuyễn rồi đắp vào vết đinh râu. Có thể dùng miếng vải mỏng cố định lại, để thuốc đắp trên da khoảng 30 phút rồi rửa lại với nước ấm. Áp dụng bài thuốc này đến khi tiêu mụn.

4. Bài thuốc trị đau xương khớp

Các hoạt chất trong đinh tử hương có tác dụng kháng viêm, giảm đau, điều trị bệnh xương khớp, khi được kết hợp cùng các dược liệu phù hợp sẽ giúp hiệu quả tăng cao hơn.

• Chuẩn bị nguyên liệu: 20g đinh hương, 250ml cồn 90 độ, 12g long não.
• Cách thực hiện: Cho các dược liệu vào bình ngâm với cồn trong 1 tuần. Sau đó lọc bỏ bã đi. Mỗi ngày bôi trực tiếp thuốc lên vị trí đau nhức và massage với tần suất từ 1 – 2 lần/ngày.

5. Bài thuốc chống bệnh hôi miệng

Tình trạng hơi thở có mùi hôi khiến bạn mất tự tin khi giao tiếp ở khoảng cách gần. Trong khi đó, tinh dầu đinh hương có khả năng mang đến hơi thở thơm mát, đồng loại các hoạt chất trong dược liệu giúp loại bỏ các mảng bám giúp răng sáng và trắng hơn.

• Chuẩn bị: 2 – 3 nụ đinh hương.
• Cách thực hiện: Cho nụ hoa đinh hương vào miệng ngậm khoảng 5 phút, sau đó nhai đến khi hết chất thì bỏ bã và súc miệng lại với nước sạch.

Ngậm nụ đinh hương giúp trị hôi miệng hiệu quả

6. Bài thuốc dùng đinh hương chữa bong gân

Để điều trị bong gân sai khớp, bạn có thể áp dụng bài thuốc sau đây:

• Chuẩn bị: Đinh hương, quế, vỏ núc nác, gừng tươi, lá tầm gửi cây khế, dây đau xương, lá bưởi bung, hạt trấp, lá mua, hạt máu chó, huyết giác, lá náng, lá thầu dầu tía, lá kim cang, lá canh châu, mủ xương rồng bà, hồi hương, vỏ sòi. Tất cả nguyên liệu chuẩn bị theo định lượng bằng nhau.
• Cách thực hiện: Giã nhỏ tất cả các nguyên liệu, sau đó cho lên chảo sao đến khi nóng thì bọc vào miếng vải sạch. Cuối cùng chườm lên vị trí bong gân khoảng 30 phút. Thực hiện mỗi ngày 2 lần đến khi tình trạng đau nhức do bong gân không còn.

7. Bài thuốc chữa rối loạn tiêu hóa

Một trong những bài thuốc được sử dụng phổ biến giúp điều trị chứng đau bụng, rối loạn tiêu hóa là đinh hương kết hợp sa nhân và bạch truật.

• Chuẩn bị: 2g đinh tử hương, 12g bạch truật, 6g sa nhân.
• Thực hiện: Tán mịn các nguyên liệu trên sau đó mỗi ngày đem pha 3 – 4g với nước sôi. Sử dụng liên tục trong 7 – 10 người sẽ thấy cải thiện sức khỏe rõ rệt.

8. Bài thuốc điều trị tâm thống huyết ứ

Tâm thống huyết ứ gây đau tức ngực, thắt lưng rồi dần dần lan sang vai và các chi. Bệnh càng trầm trọng nếu làm việc nặng và không được điều trị đúng cách.

• Chuẩn bị nguyên liệu: Đinh hương và quế tâm theo tỉ lệ 1:1.
• Thực hiện: Đem các vị thuốc trên nghiền nhuyễn thành bột, sau đó pha cùng rượu nóng để uống. Nên uống trước bữa ăn mỗi ngày 1 lần để hiệu quả trị bệnh tốt nhất.

9. Bài thuốc chữa tiêu chảy

Tiêu chảy do ngộ độc thức ăn hoặc do trúng gió sẽ được trị khỏi với bài thuốc từ dược liệu này.

• Chuẩn bị: 2 đinh tử hương và 3g nhục quế.
• Thực hiện: Tán nhỏ các nguyên liệu trên thành bột mịn. Sau đó dùng nước để hòa thành dạng sệt sệt. Cuối cùng bôi hỗn hợp lên rốn, giữ im khoảng 20 phút là có thể rửa sạch.

10. Bài thuốc chữa đau răng

Để trị đau răng với đinh hương, bạn thực hiện theo các bước sau:

• Chuẩn bị nguyên liệu: 4g đinh tử hương, 2g bạc hà, 4g hậu phác.
• Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên vào ấm, đun sôi với nước trong khoảng 15 phút. Sau đó loại bỏ bã, chắt lấy nước ngậm hằng ngày.

Một số câu hỏi liên quan đến đinh hương

Những thông tin liên quan đến đinh tử hương luôn nhận được sự quan tâm lớn. Dưới đây là giải đáp chi tiết từ chuyên gia Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc về về một số câu hỏi có lượng tìm kiếm tăng cao gần đây.

• Vị thuốc đinh hương có gây hại không?

Đây là loại dược liệu được đánh giá lành tính. Tuy nhiên nếu sử dụng quá liều hoặc kết hợp với những dược liệu không phù hợp gây hại sức khỏe. Vậy nên, trước khi sử dụng, người dùng cần tìm hiểu kỹ về liều lượng cho phép và kết hợp đinh hương với những dược liệu thích hợp.

• Có thai dùng được đinh hương không?

Đinh hương chỉ phù hợp để sử dụng sau quá trình sinh nở. Bởi dầu của dược liệu này có thể gây ra những cơn co thắt ở tử cung, gây nguy hiểm cho thai nhi và có thể khiến bà bầu sinh non.

• Các đối tượng nào không nên dùng đinh tử hương?

Ngoài phụ nữ đang mang thai, một số đối tượng cũng không nên sử dụng loại dược liệu này như: Người có thể hàn, người mới bị cảm lạnh, người bị suy gan thận hoặc một số bệnh mãn tính cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc, bác sĩ trước khi dùng.

Cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi dùng đinh hương

Đinh hương giá bao nhiêu? Mua ở đâu?

Hiện nay, đinh hương chưa được trồng phổ biến tại Việt Nam mà chủ yếu nhập khẩu từ các quốc gia khác trên thế giới. Vậy nên, giá thành của dược liệu này ở mức tương đối cao, thường dao động trong khoảng 400.000 VNĐ – 500.000 VNĐ/kg. Khách hàng chủ động nắm bắt mức giá chung để tránh gặp tình trạng “hét giá”, “chặt chém” của các đơn vị cung cấp.

Bạn có thể mua đinh hương ở tiệm thuốc Đông y, các cửa hàng bán dược liệu hoặc trên các sàn thương mại điện tử. Để đảm bảo sở hữu được sản phẩm chất lượng với mức giá hợp lý nhất, người mua cần lựa chọn đơn vị cung cấp uy tín, đảm bảo đầy đủ giấy tờ chứng minh rõ ràng nguồn gốc xuất xứ.

Lưu ý khi dùng dược liệu đinh tử hương

Đây là dược liệu được ứng dụng trong các bài thuốc trị bệnh và cũng được sử dụng thường xuyên làm gia vị nấu ăn. Dù lành tính nhưng trong quá trình sử dụng, người dùng vẫn cần lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo hiệu quả cải thiện sức khỏe tốt nhất.

• Không lạm dụng dược liệu bởi có thể gây ra một số tác dụng phụ như: Kích ứng da, co thắt phế quản, phù phổi, co giật, tổn thương đường hô hấp,… Liều dùng được khuyến cáo là từ 2 – 4g mỗi ngày và linh hoạt điều chỉnh phù hợp với từng bài thuốc trị bệnh.
• Tuyệt đối không kết hợp dược liệu này với uất kim bởi 2 thành phần hóa học trong 2 nguyên liệu này kỵ nhau, nếu sử dụng cùng thời điểm sẽ hình thành độc tố ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
• Đinh tử hương có thể làm giảm tác dụng của một số loại thuốc chống đông máu. Vậy nên nếu đang sử dụng các loại thuốc này, người bệnh cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc, bác sĩ.
• Ngoài chú trọng trong cách sử dụng đinh hương, người dùng cũng cần đảm bảo lựa chọn được sản phẩm chất lượng tốt, có nguồn gốc rõ ràng nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe và hiệu quả phát huy tốt nhất.

Trên đây là thông tin chi tiết về dược liệu đinh hương. Sở hữu thành phần hoạt chất đa dạng và thiết yếu cho cơ thể, các bài thuốc từ dược liệu này giúp cải thiện tích cực nhiều bệnh lý, nhưng người dùng cần đảm bảo sử dụng đúng theo hướng dẫn của thầy thuốc, bác sĩ về liều lượng, liệu trình. Đồng thời, tuyệt đối không phụ thuộc quá nhiều vào những bài thuốc này, khi thấy sức khỏe có những dấu hiệu bất thường, cần đến bệnh viện, phòng khám y tế để được kiểm tra kỹ.