Hoàng bá là một loại cây cao to, có thể cao từ 2m đến 25m, đường kính thân có thể đạt tới 70cm. Vỏ thân khá dày phân chia thành 2 tầng rõ rệt. Tầng ngoài có màu xám, tầng trong thì có màu vàng. Lá kép mọc đối, gồm 5 đến 13 lá chét nhỏ hình trứng dài, ép nguyên. Hoa hoàng bá có màu tím đen, bên trong chứa 2 đến 5 hạt. Mùa ra hoa là vào mùa hạ.

Cây hoàng bá. https://suckhoeviet.org.vn/

Cây hoàng bá có tác dụng kháng khuẩn trên nhiều loại vi khuẩn gram âm và gram dương khác nhau. Tác dụng kháng nấm, đặc biệt ức chế một số loại nấm có thể gây bệnh ngoài da. Khi tiến hành thử nghiệm trên động vật, các nhà thí nghiệm cho biết cây hoàng bá có thể làm hạ huyết áp trên động vật thực nghiệm.

Ngoài ra, tinh dầu được chiết xuất từ quả hoàng bá có tác dụng long đờm rất tốt. Hoạt chất Phellodendrin trong vỏ cây hoàng bá có khả năng ức chế thần kinh trung ương trên chuột được tiến hành thí nghiệm, tăng cường trương lực ruột, đồng thời kích thích tăng cả biên độ co bóp của ruột.

Theo đông y, hoàng bá có vị đắng, tính hàn, quy vào kinh tỳ, thận và bàng quang.

Công năng của cây hoàng bá theo đông y: thanh nhiệt táo thấp, tư âm giáng hỏa, giải độc tiêu viêm.

Hoàng bá chủ trị các chứng:

+ Hạ tiêu thấp nhiệt dẫn đến chứng viêm bàng quang thấp nhiệt, bệnh nhân bị tiểu tiện ít, tiểu rắt tiểu buốt.

+ Âm hư sinh phát sốt, ra mồ hôi trộm, hoa mắt chóng mặt, xương cốt đau âm ỉ.

+ Di tinh nguyên nhân do thận hỏa.

+ Điều trị mụn nhọt, sang lở.

Hoàng bá có tác dụng giải độc, tiêu viêm. https://suckhoeviet.org.vn/

Cách sử dụng và một số bài thuốc chữa bệnh từ cây hoàng bá

Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu của cây hoàng bá là vỏ thân cây phơi khô hoặc sấy. Sau khi thu hái dược liệu, tùy theo mục đích sử dụng sẽ có những cách bào chế khác nhau như:

Thái phiến dùng trực tiếp: người ta sẽ đem vỏ hoàng bá đi ủ mềm rồi thái chéo thành các phiến rồi phơi khô để sử dụng.

Hoàng bá tẩm muối: tẩm hoàng bá với muối theo tỉ lệ 10kg hoàng bá với 100g muối. Thực hiện: hòa tan 100g muối với nước rồi cho hoàng bá vào ngâm trong 30 phút, vớt ra để rao sau đó mang sao khô trên lửa nhỏ.

Hoàng bá sao tồn tính: rửa sạch dược liệu rồi sao trực tiếp trên bếp lửa cho đến khi lớp vỏ bên ngoài của dược liệu bị cháy đen thì bỏ ra ngoài cho nguội. Tiếp đó phun vào dược liệu một ít nước để làm giảm hỏa độc của hoàng bá.

Hoàng bá sao vàng: làm nóng chảo rồi cho dược liệu vào sao trên lửa nhỏ cho đến khi hoàng bá chuyển màu vàng đậm.

Hoàng bá tẩm rượu: Đem ủ 10kg hoàng bá trong 2kg rượu trắng trong 30 phút rồi lấy dược liệu sao trên lửa nhỏ cho đến khi dược liệu khô hoàn toàn.

Sử dụng vỏ cây hoàng bá để trị bệnh có thể dùng ở dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột tùy theo tình trạng bệnh lý và mục đích sử dụng. Liều lượng khuyến cáo: 3 đến 12g/ngày.

Dược liệu từ vỏ thân cây hoàng bá. https://suckhoeviet.org.vn/

Bài thuốc chữa bệnh từ cây hoàng bá

Bài thuốc trị di tinh, tiểu đục: lấy bột hoàng bá trộn với vỏ hàu hoặc vỏ hến đã được nung thành bột theo tỉ lệ 1:1, mỗi lần dùng 5 đến 9g pha với nước sôi để nguội rồi uống trực tiếp ngày 2 lần.

Bài thuốc trị viêm ruột cấp tính, lỵ cấp tính: Lấy hoàng bá 9g với bồ công anh 15g đem sắc uống trước ăn, dùng ngày 1 thang, uống trong 2 tuần.

Bài thuốc trị viêm gan cấp, đau tức vùng gan, bị trướng bụng, đi tiểu đỏ: Hoàng bá 12g, đại hoàng, chi tử, mộc thông, chỉ xác, nọc sởi mỗi vị 10g đem sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần. Nên uống thuốc trước ăn khoảng 1 giờ và dùng liệu trình trong 3 đến 4 tuần tùy theo tình trạng bệnh của từng người.

Bài thuốc trị viêm da, ngứa, lở loét có các nốt chảy nước vàng: lấy hoàng bá và thạch cao mỗi vị 30g rồi nghiền thành bột mịn dùng rắc trực tiếp vào vết thương rồi băng vùng bị bệnh lại bằng vải gạc sạch.

Bài thuốc trị thương hàn: dùng 4 vì hoàng bá, bạch cập, đồng lượng, vị du và đồng lượng đem tán bột mịn rồi pha với nước ấm uống trước ăn. Mỗi lần dùng khoảng 9g thuốc, uống trong nhiều ngày liên tiếp.

Bài thuốc điều trị bệnh đái tháo đường có kèm chứng âm hư hỏa vượng, đau đầu chóng mặt: hoàng bá, đỗ trọng, quy bản, tri mẫu, kỷ tử và trắc bách diệp mỗi vị 12g, thêm ngũ vị tử với cam thảo mỗi vị 6g dùng sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần. Nên uống thuốc trước ăn, uống trong 2 đến 3 tuần.

Ngoài ra còn rất nhiều bài thuốc khác có sử dụng cây hoàng bá để chữa bệnh như điều trị viêm tai giữa ở trẻ em, điều trị chứng viêm lưỡi hay sưng lưỡi ở trẻ nhỏ...